longthanh0977.tn@gmail.com
Chắc hẳn nhiều người còn xa lạ lắm với nhà ba gian, bởi những ngôi nhà này đã không còn tồn tại nhiều giữa xã hội hiện đại ngày nay, nó còn chỉ tồn tại ở những ngôi làng truyền thống ở quê, hay số ít một số gia đình có diện tích rộng muốn lưu giữ để làm kỷ niệm. Và số ít còn được xây dựng và sửa sang lại với lý do yêu thích “kiểu” truyền thống ngày xưa.
Vậy nhà 3 gian là gì? Nhà ba gian được hiểu nôm na là nhà có 3 căn phòng, chính giữa là một phòng lớn và phía 2 bên xung quanh là 2 phòng nhỏ. Còn theo khái niệm được xem là hợp lý nhất thì người ta cho rằng thì đó là ngôi nhà có 3 gian.
Khái niệm về nhà ba gian được chia các không gian như gian giữa có diện tích rộng nhất, so với 2 gian chái (2 chái tức 2 gian). Gian giữa với cửa chính mở rộng sang trọng và thoáng đãng là nơi đặt bàn thờ thường dùng làm nơi thờ cúng gồm một bộ bàn thờ bằng gỗ để cúng tổ tiên, với các kiểu cách trạm trổ vô cùng tinh xảo mang đậm nét truyền thống. Phía trước bày bộ “sập gụ, tủ chè” hoặc tràng kỷ. Tràng kỷ (ghế dài ngày xưa gồm 2 ghế dài có nhiều kiểu dáng điêu khắc, chạm khảm khác nhau tùy thuộc vào gu thẩm mỹ của mỗi gia đình) dùng để tiếp khách, đồng thời làm bàn ăn.
Hai gian hai bên nhà ba gian 2 chái có cửa hẹp hơn ở hai bên cạnh, dùng làm nơi nghỉ ngơi, gồm giường hoặc phản hay sập gỗ. Một gian là phòng ngủ của chủ nhân. Gian còn lại dành cho khách hoặc con cái. Nhà ba gian là gì hai chái là 2 phòng nhỏ ở đầu nhà ở hai bên. Kết hợp với sân trước với hàng cau và vườn sau trồng chuối và ao cá trước mặt…của người Việt xưa, đặc biệt ở khu vực miền Bắc.
Hàng hiên (hành lang) nhà ba gian là gì còn tạo thêm những thoáng bằng gỗ hoặc đan bằng tre nứa đặt ở giữa làm bình phong, mục đích là hạn chế ảnh hưởng bất lợi của thời tiết tạo sự kín đáo, nhưng bên trong vẫn có thể quan sát được bên ngoài.
Nhà ba gian hai chái cũng là phòng ngủ hoặc phòng chứa đồ, với cửa thông phòng và cửa sổ ở mặt trước. Bếp được thiết kế riêng, phía bên trái (từ trong nhà nhìn ra). Cạnh bếp là giếng nước nơi gia đình vừa có giếng nước để tiện sử dụng khi sử dụng khi nấu nướng và tắm rửa.
Mẫu nhà ba gian truyền thống mang nét đẹp của nền văn hóa
Một số khác còn xây dựng mẫu kiến trúc nhà ba gian 2 chái này để sinh sống nhằm tưởng nhớ đến tổ tiên, nơi “chôn rau cắt rốn” và dặn lòng luôn nhớ mình là ai để không bao giờ quên nơi còn gọi quê hương.
Ngôi nhà được thiết kế theo chiều ngang thường là nhà hướng Nam nhằm đón gió mát, nhận ánh sáng, đặc biệt là nắng ấm khi Đông về, nhưng hạn chế được nắng gắt vào mùa hè, đồng thời tránh được gió lạnh Đông Bắc thổi vào. Tuy nhiên, đây không phải là yêu cầu bắt buộc như câu nói “lấy vợ hiền hoà, làm nhà hướng Nam”, mà còn tuỳ thuộc vào sự tiện lợi, hợp lý của mảnh đất và cảnh quan xung quanh. Nếu phía trước nhà là đường đi hoặc dòng sông, thì mặt nhà sẽ hướng về phía đó.
Trước nhà gỗ 3 gian 2 trái là sân, khoảng không gian kết nối ngôi nhà với môi trường xung quanh vô cùng tự yên bình, thư thái, thường có hàng cau phía trước. “Trước cau, sau chuối”, một kinh nghiệm trồng cây hợp khí hậu và phong vị của người Việt. Tất nhiên, cau có thể được thay bằng các loại cây khác cũng có dáng thẳng, lá đẹp như thiên tuế, cọ, dừa cảnh… Đây đều là những cây không ngăn cản nắng sớm và gió mát, ít rụng lá, không che tầm nhìn. Còn chuối hoặc các cây lá to dày trồng ở sau nhà nhằm ngăn gió lạnh Đông Bắc, ngăn nắng gắt buổi chiều.
Nhà ba gian là gì theo thuyết phong thủy
Phong thủy là thuyết khoa học được ứng dụng rất nhiều trong xây cất nhà cửa, ảnh hưởng đến sự thăng trầm của con người. Trước sân là ao,hình ảnh nhà 3 gian càng được tăng thêm sắc nét vừa làm đẹp khung cảnh, tươi mát không gian nhà ở, vừa có nước dùng để sinh hoạt, thả cá để cải thiện kinh tế hoặc mang lại thú vui câu cá. Ao trước nhà cũng hợp với nguyên tắc của phong thuỷ.
Bởi lẽ, khí hay năng lượng khi gặp gió thì sẽ phát tán, nhưng gặp nước thì ngưng tụ lại. Năng lượng thường rất tốt khi gặp nước. Trong khi đó, nước tượng trưng cho tài lộc. Trước nhà có nước, thuật ngữ phong thuỷ gọi là “tụ thuỷ trước nhà”, tụ thuỷ thì sẽ có tài, có tài sẽ có phúc gia đình sẽ luôn may mắn bình an.
Nhà 3 gian 2 chái còn sau nhà là vườn, không chỉ trồng cây to cho bóng mát, tạo thế chắc chắn, vững vàng cho ngôi nhà, lợi nhân đinh, mà còn trồng xen với cây cảnh, hoa trái làm đẹp cảnh quan, tăng cường sinh khí cho nhà ở. Cây xanh thuộc mệnh mộc cùng với mặt nước (thủy) giúp cho phong thủy nhà ở được hài hòa. Nhà ba gian là gì nếu khu đất rộng thì bên phải và bên trái nhà cũng được thiết kế làm vườn, nhưng bên trái trồng cây cao hơn bên phải để kiềm chế nguồn năng lượng.
Đối với những nước có giá trị lịch sử lâu đời như Trung Quốc, Hàn Quốc, Anh, Pháp,…đều có những tên rất riêng dành cho lối kiến trúc xây dựng nhà ở như thổ lâu, tứ hợp viện,… Với giá trị văn hóa đa dạng và phong phú của Việt Nam, cũng tồn tại những danh từ như thế. Ví như nhà 3 gian 3 chái, nhà 5 gian 2 chái, nhà kẻ truyền,…Vậy thế nào là nhà 3 gian 2 chái.
Kiến trúc nhà 3 gian 2 chái gỗ đẹp
Hiểu theo ngôn ngữ hiện đại đơn giản là nhà gồm có 3 căn phòng, cơi nới thêm 2 phòng nhỏ. Còn định nghĩa chính xác thì nhà 3 gian 2 chái có 3 gian nhà. Gian ở giữa là gian chính, thường dùng làm nơi thờ cúng gồm một bộ bàn thờ cúng tổ tiên, một bộ bàn ghế tiếp khách, hay sập ngày xưa. Hai gian còn lại ở hai bên cạnh, dùng làm nơi nghỉ ngơi, gồm giường hoặc phản. Một gian là phòng ngủ của chủ nhân. Gian còn lại dành cho khách hoặc con cái. Hai chái là 2 phòng nhỏ ở đầu nhà. 3 gian chính sáng và rộng hơn 2 chái. Đây là phòng ngủ cho gia đình hoặc là nơi cất chứa thóc lúc, đồ đạc… Dưới đây là ngôi nhà 3 gian 2 chái điển hình trong kiến trúc Việt Nam.
Tổng thể kiến trúc được kết nối với nhau một cách hài hòa, tự nhiên với 3 gian nhà ở chính giữa, và 2 chái nhà ở hai bên cạnh. Một khoảng nho nhỏ trước cửa được dành làm hiên nhà. Đối diện là khoảng sân lớn được dùng làm vườn rau ao cá. Ngôi nhà gần như được bao bọc bởi cây xanh, giảm đi những ánh nắng gay gắt vào những trưa hè oi ả. Thiết kế hướng Nam đón gió, nhận ánh sáng. Đặc biệt là những tia nắng ấm áp hiếm hoi vào trời đông giá lạnh. Bức tượng đã rêu phong trước cửa nhà đậm chất hoài cổ, tăng thêm nét cổ kính giản dị của làng quê Việt Nam.
Như đã nó ở trên, gian nhà chính giữa được gia chủ dùng làm nơi thờ cúng với bộ sập gụ sơn son thiếp vàng. Hai gian nhà phụ bên cạnh có cửa ra vào bé hơn, dùng làm nơi ăn uống và ngủ nghỉ của chủ nhà. Bộ bàn ăn hoàn toàn bằng gỗ mộc, đồng thời có thể dùng cho việc tiếp khách. Phòng ngủ của các chủ nhân nhỏ là trái nhà ở vuông góc với gian nhà chính. Ngày xưa gian nhà này được dùng làm nơi chứa đồ. Bây giờ đã được sắp xếp thêm chức năng thành phòng sinh hoạt chung. Bếp nằm ở phía bên phải nhà, bên cạnh là giếng nước, tách biệt hẳn với khu vực sinh hoạt. Ao cá trước nhà dùng làm nơi nuôi cá. Vừa để tạo khung cảnh làng quê thanh bình vừa là nơi gia chủ thực hiện thú vui câu cá tao nhã của bản thân.
Nhà ba gian hai chái có diện tích không quá lớn khiến bạn cảm thấy choáng ngợp nhưng cũng không hề nhỏ để gây cảm giác bí bách, rất thích hợp cho những gia đình có từ 4 đến 6 thành viên
